Eclats de vers : Matemat : Fonctions indicatrices
Table des matières
\( \newcommand{\parentheses}[1]{\left(#1\right)} \newcommand{\crochets}[1]{\left[#1\right]} \newcommand{\accolades}[1]{\left\{#1\right\}} \newcommand{\ensemble}[1]{\left\{#1\right\}} \newcommand{\identite}{\mathrm{Id}} \newcommand{\indicatrice}{\boldsymbol{\delta}} \newcommand{\dirac}{\delta} \newcommand{\moinsun}{{-1}} \newcommand{\inverse}{\ddagger} \newcommand{\pinverse}{\dagger} \newcommand{\topologie}{\mathfrak{T}} \newcommand{\ferme}{\mathfrak{F}} \newcommand{\img}{\mathbf{i}} \newcommand{\binome}[2]{ \left\{ \begin{array}{c} #1 \\ #2 \\ \end{array} \right\} } \newcommand{\canonique}{\mathfrak{c}} \newcommand{\tenseuridentite}{\boldsymbol{\mathcal{I}}} \newcommand{\permutation}{\boldsymbol{\epsilon}} \newcommand{\matriceZero}{\mathfrak{0}} \newcommand{\matriceUn}{\mathfrak{1}} \newcommand{\christoffel}[2]{ \left\{ \begin{array}{c} #1 \\ #2 \\ \end{array} \right\} } \newcommand{\lagrangien}{\mathfrak{L}} \newcommand{\sousens}{\mathfrak{P}} \newcommand{\partition}{\mathrm{Partition}} \newcommand{\tribu}{\mathrm{Tribu}} \newcommand{\topologies}{\mathrm{Topo}} \newcommand{\setB}{\mathbb{B}} \newcommand{\setN}{\mathbb{N}} \newcommand{\setZ}{\mathbb{Z}} \newcommand{\setQ}{\mathbb{Q}} \newcommand{\setR}{\mathbb{R}} \newcommand{\setC}{\mathbb{C}} \newcommand{\corps}{\mathbb{K}} \newcommand{\boule}{\mathfrak{B}} \newcommand{\intervalleouvert}[2]{\left] #1 , #2 \right[} \newcommand{\intervallesemiouvertgauche}[2]{ \left] #1 , #2 \right]} \newcommand{\intervallesemiouvertdroite}[2]{\left[ #1 , #2 \right[ } \newcommand{\fonction}{\mathbb{F}} \newcommand{\bijection}{\mathrm{Bij}} \newcommand{\polynome}{\mathrm{Poly}} \newcommand{\lineaire}{\mathrm{Lin}} \newcommand{\continue}{\mathrm{Cont}} \newcommand{\homeomorphisme}{\mathrm{Hom}} \newcommand{\etagee}{\mathrm{Etagee}} \newcommand{\lebesgue}{\mathrm{Leb}} \newcommand{\lipschitz}{\mathrm{Lip}} \newcommand{\suitek}{\mathrm{Suite}} \newcommand{\matrice}{\mathbb{M}} \newcommand{\krylov}{\mathrm{Krylov}} \newcommand{\tenseur}{\mathbb{T}} \newcommand{\essentiel}{\mathfrak{E}} \newcommand{\relation}{\mathrm{Rel}} \DeclareMathOperator*{\strictinferieur}{\ < \ } \DeclareMathOperator*{\strictsuperieur}{\ > \ } \DeclareMathOperator*{\ensinferieur}{\eqslantless} \DeclareMathOperator*{\enssuperieur}{\eqslantgtr} \DeclareMathOperator*{\esssuperieur}{\gtrsim} \DeclareMathOperator*{\essinferieur}{\lesssim} \newcommand{\essegal}{\eqsim} \newcommand{\union}{\ \cup \ } \newcommand{\intersection}{\ \cap \ } \newcommand{\opera}{\divideontimes} \newcommand{\autreaddition}{\boxplus} \newcommand{\autremultiplication}{\circledast} \newcommand{\commutateur}[2]{\left[ #1 , #2 \right]} \newcommand{\convolution}{\circledcirc} \newcommand{\correlation}{\ \natural \ } \newcommand{\diventiere}{\div} \newcommand{\modulo}{\bmod} \DeclareMathOperator*{\pgcd}{pgcd} \DeclareMathOperator*{\ppcm}{ppcm} \newcommand{\produitscalaire}[2]{\left\langle #1 \vert #2 \right\rangle} \newcommand{\scalaire}[2]{\left\langle #1 \| #2 \right\rangle} \newcommand{\braket}[3]{\left\langle #1 \vert #2 \vert #3 \right\rangle} \newcommand{\orthogonal}{\bot} \newcommand{\forme}[2]{\left\langle #1 , #2 \right\rangle} \newcommand{\biforme}[3]{\left\langle #1 , #2 , #3 \right\rangle} \newcommand{\contraction}[3]{\left\langle #1 \odot #3 \right\rangle_{#2}} \newcommand{\dblecont}[5]{\left\langle #1 \vert #3 \vert #5 \right\rangle_{#2,#4}} \DeclareMathOperator*{\major}{major} \DeclareMathOperator*{\minor}{minor} \DeclareMathOperator*{\maxim}{maxim} \DeclareMathOperator*{\minim}{minim} \DeclareMathOperator*{\argument}{arg} \DeclareMathOperator*{\argmin}{arg\ min} \DeclareMathOperator*{\argmax}{arg\ max} \DeclareMathOperator*{\supessentiel}{ess\ sup} \DeclareMathOperator*{\infessentiel}{ess\ inf} \newcommand{\dual}{\star} \newcommand{\distance}{\mathfrak{dist}} \newcommand{\norme}[1]{\left\| #1 \right\|} \newcommand{\normetrois}[1]{\left|\left\| #1 \right\|\right|} \DeclareMathOperator*{\adh}{adh} \DeclareMathOperator*{\interieur}{int} \newcommand{\frontiere}{\partial} \DeclareMathOperator*{\image}{im} \DeclareMathOperator*{\domaine}{dom} \DeclareMathOperator*{\noyau}{ker} \DeclareMathOperator*{\support}{supp} \DeclareMathOperator*{\signe}{sign} \newcommand{\abs}[1]{\left| #1 \right|} \newcommand{\unsur}[1]{\frac{1}{#1}} \newcommand{\arrondisup}[1]{\lceil #1 \rceil} \newcommand{\arrondiinf}[1]{\lfloor #1 \rfloor} \DeclareMathOperator*{\conjugue}{conj} \newcommand{\conjaccent}[1]{\overline{#1}} \DeclareMathOperator*{\division}{division} \newcommand{\difference}{\boldsymbol{\Delta}} \newcommand{\differentielle}[2]{\mathfrak{D}^{#1}_{#2}} \newcommand{\OD}[2]{\frac{d #1}{d #2}} \newcommand{\OOD}[2]{\frac{d^2 #1}{d #2^2}} \newcommand{\NOD}[3]{\frac{d^{#3} #1}{d #2^{#3}}} \newcommand{\deriveepartielle}[2]{\frac{\partial #1}{\partial #2}} \newcommand{\PD}[2]{\frac{\partial #1}{\partial #2}} \newcommand{\dblederiveepartielle}[2]{\frac{\partial^2 #1}{\partial #2 \partial #2}} \newcommand{\dfdxdy}[3]{\frac{\partial^2 #1}{\partial #2 \partial #3}} \newcommand{\dfdxdx}[2]{\frac{\partial^2 #1}{\partial #2^2}} \newcommand{\gradient}{\mathbf{\nabla}} \newcommand{\combilin}[1]{\mathrm{span}\{ #1 \}} \DeclareMathOperator*{\trace}{tr} \newcommand{\proba}{\mathbb{P}} \newcommand{\probaof}[1]{\mathbb{P}\left[#1\right]} \newcommand{\esperof}[1]{\mathbb{E}\left[#1\right]} \newcommand{\cov}[2]{\mathrm{cov} \left( #1 , #2 \right) } \newcommand{\var}[1]{\mathrm{var} \left( #1 \right) } \newcommand{\rand}{\mathrm{rand}} \newcommand{\variation}[1]{\left\langle #1 \right\rangle} \DeclareMathOperator*{\composante}{comp} \DeclareMathOperator*{\bloc}{bloc} \DeclareMathOperator*{\ligne}{ligne} \DeclareMathOperator*{\colonne}{colonne} \DeclareMathOperator*{\diagonale}{diag} \newcommand{\matelementaire}{\mathrm{Elem}} \DeclareMathOperator*{\matpermutation}{permut} \newcommand{\matunitaire}{\mathrm{Unitaire}} \newcommand{\gaussjordan}{\mathrm{GaussJordan}} \newcommand{\householder}{\mathrm{Householder}} \DeclareMathOperator*{\rang}{rang} \newcommand{\schur}{\mathrm{Schur}} \newcommand{\singuliere}{\mathrm{DVS}} \newcommand{\convexe}{\mathrm{Convexe}} \newcommand{\petito}[1]{o\left(#1\right)} \newcommand{\grando}[1]{O\left(#1\right)} \)
\( \newenvironment{Eqts} { \begin{equation*} \begin{gathered} } { \end{gathered} \end{equation*} } \newenvironment{Matrix} {\left[ \begin{array}} {\end{array} \right]} \)
\label{chap:fonctionsIndicatrices}
1. Dépendances
- Chapitre \ref{chap:algebre} : Les structures algébriques
- Chapitre \ref{chap:ordres} : Les ordres
- Chapitre \ref{chap:naturels} : Les naturels
- Chapitre \ref{chap:entiers} : Les entiers
- Chapitre \ref{chap:rationnels} : Les rationnels
2. Définition
Soit un ensemble de référence \(\Omega\) et \(A \subseteq \Omega\). La fonction indicatrice
\[\indicatrice_A : \Omega \mapsto \{ 0 , 1 \}\]
associée à l'ensemble \(A\) permet de déterminer si un élément quelconque de \(\Omega\) appartient où non à \(A\). Elle est définie par :
\[ \indicatrice_A(x) = \begin{cases} 1 & \text{si } \ x \in A \\ 0 & \text{si } \ x \in \Omega \setminus A \end{cases} \]
2.1. Crochets
On note aussi :
\[\indicatrice[A] = \indicatrice_A\]
et :
\[\indicatrice[A](x) = \indicatrice_A(x)\]
3. Ensemble vide
Notons en particulier que :
\[\indicatrice[\emptyset] = 0\]
4. Ordre
Soit \(A,B \subseteq \Omega\) avec \(A \subseteq B\). On voit que :
- pour tout \(x \in A\), on a aussi \(x \in B\) et \(\indicatrice_A(x) = \indicatrice_B(x) = 1\)
- pour tout \(x \in \Omega \setminus A\), on a \(\indicatrice_A(x) = 0 \le \indicatrice_B(x)\)
On en conclut que :
\[\indicatrice_A(x) \le \indicatrice_B(x)\]
pour tout \(x \in \Omega\), c'est-à-dire :
\[\indicatrice_A \le \indicatrice_B\]
L'ordre des fonctions indicatrices correspond à l'ordre inclusif des ensembles.
5. Intersection
Soit \(A, B \subseteq \Omega\). On voit que :
- si \(x \in A \cap B\), on a \(\indicatrice_A(x) \cdot \indicatrice_B(x) = 1 \cdot 1 = 1 = \indicatrice[A \cap B](x)\)
- si \(x \in A \cap (\Omega \setminus B)\), on a \(\indicatrice_A(x) \cdot \indicatrice_B(x) = 1 \cdot 0 = 0 = \indicatrice[A \cap B](x)\)
- si \(x \in (\Omega \setminus A) \cap B\), on a \(\indicatrice_A(x) \cdot \indicatrice_B(x) = 0 \cdot 1 = 0 = \indicatrice[A \cap B](x)\)
- si \(x \in \Omega \setminus (A \cup B)\), on a \(\indicatrice_A(x) \cdot \indicatrice_B(x) = 0 \cdot 0 = 0 = \indicatrice[A \cap B](x)\)
Donc :
\[\indicatrice[A \cap B] = \indicatrice_A \cdot \indicatrice_B\]
6. Union d'ensembles disjoints
Si \(A \cap B = \emptyset\), on a clairement :
\[\indicatrice[A \cup B] = \indicatrice_A + \indicatrice_B\]
7. Différence
Soit les ensembles \(A\) et \(B\). On a la décomposition :
\[A = (A \setminus B) \cup (A \cap B)\]
On sait que les deux sous-ensembles sont disjoints :
\[(A \setminus B) \cap (A \cap B) = \emptyset\]
On a donc :
\[\indicatrice_A = \indicatrice[A \setminus B] + \indicatrice[A \cap B]\]
On en conclut que :
\begin{align} \indicatrice[A \setminus B] &= \indicatrice_A - \indicatrice[A \cap B] \\ &= \indicatrice_A - \indicatrice_A \cdot \indicatrice_B \end{align}8. Union d'ensembles quelconques
Soit les ensembles \(A\) et \(B\). On a la décomposition :
\[A \cup B = (A \setminus B) \cup B\]
On voit que les deux sous-ensembles sont disjoints :
\[(A \setminus B) \cap B = \emptyset\]
On en conclut que :
\[\indicatrice[A \cup B] = \indicatrice[A \setminus B] + \indicatrice_B\]
Reprenant l'expression de la différence, on a finalement :
\begin{align} \indicatrice[A \cup B] &= \indicatrice_A + \indicatrice_B - \indicatrice[A \cap B] \\ &= \indicatrice_A + \indicatrice_B - \indicatrice_A \cdot \indicatrice_B \end{align}9. Produit cartésien
Pour tout \((x,y) \in A \times B\), on a :
\[\indicatrice[A \times B](x,y) = \indicatrice_A(x) \cdot \indicatrice_B(y)\]
10. Delta de Kronecker
Considérons l'ensemble \(I \subset \Omega^2\) défini par :
\[I = \{ (i,j) \in \Omega^2 : i = j \}\]
Le delta de Kronecker est simplement :
\[\indicatrice_{ij} = \indicatrice_I(i,j)\]
On a donc :
\( \indicatriceij =
\begin{cases} 1 & \text{si } i = j \) \( 0 & \text{si } i \neq j \end{cases}\)
10.1. Notation
On note aussi :
\[\indicatrice^{ij} = \indicatrice_i^j = \indicatrice_{ij}\]